Περλ Μπακ - Η μάνα - Ερμηνευτική προσέγγιση

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β’ Γυμνασίου

Περλ Μπακ  «Η μάνα»

Ø  Σύντομη απόδοση του περιεχομένου

Η μάνα παρουσιάζεται ως πρότυπη μορφή και αποτελεί το επίκεντρο της οικογενειακής ζωής, ενώ ρυθμίζει και τις ενδοοικογενειακές σχέσεις με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πάντα ισορροπημένες και σταθερές. Σε μια παραδοσιακή αγροτική κοινωνία, όπως αυτή της Κίνας στις αρχές του περασμένου αιώνα, η μάνα ασχολείται καθημερινά όχι μόνο με το νοικοκυριό αλλά και με τα χωράφια και καλύπτει από τη μια μεριά τις υλικές ανάγκες των μελών της οικογένειάς της, ενώ από την άλλη φροντίζει να τα στηρίζει συναισθηματικά.

Ø  Ενότητες- πλαγιότιτλοι

·         1η ενότητα, §1 - 12«Έχει καμιά διαφορά...με φαγητό» à Οι καθημερινές ασχολίες της μάνας.

·         2η ενότητα, §13 - 14«Ναι ... κεφάτη κάθε πρωί» àΗ φιλοσοφία της μάνας για τη ζωή.

·         3η ενότητα, §15 - 20 «Αυτή τη μέρα... το δρόμο της» à  Ο ρόλος της γριάς και η στάση της μάνας απέναντί της.

Ø  Χαρακτηρισμός προσώπων

1)      Μάνα: Η μητέρα αποτελεί το πρότυπο της οικογενειακής ζωής. Χωρίς την παρουσία της και τις καθημερινές προσπάθειες που καταβάλλει  για να συντηρήσει την οικογένεια, η τελευταία θα ήταν διαλυμένη. Εκτός από το νοικοκυριό και την εργασία της στα χωράφια, η ίδια προσφέρει αμέριστη συμπαράσταση, αγάπη και κατανόηση τόσο στους δικούς της ανθρώπους όσο και στον κοινωνικό περίγυρο χωρίς να επιδεικνύεται, αλλά αθόρυβα και ουσιαστικά.

2)      Πατέρας: Ο πατέρας, όπως φαίνεται στο κείμενο, δε δείχνει να συμμετέχει ούτε να απαλλάσσει τη γυναίκα του από κάποια δουλειά του σπιτιού, κρατά τα παιδιά του σε απόσταση και η μοναδική του απασχόληση είναι εκείνη στα χωράφια. Ωστόσο, δε θα έπρεπε να κρίνουμε αρνητικά το χαρακτήρα και τη στάση του, επειδή στην εποχή που ζει – αρχές εικοστού αιώνα – κυριαρχεί ο τύπος της παραδοσιακής πατριαρχικής οικογένειας.

3)      Γριά: Η γριά παρουσιάζεται ως μια ιδιότροπη ηλικιωμένη γυναίκα με απαιτήσεις, κάποιες φορές παράλογες. Η ίδια δεν μπορεί να προσφέρει στο σπίτι ούτε να βοηθήσει τη μάνα. Παρόλο που θα μπορούσε να είναι αντιπαθής στη μάνα, εκείνη τη φροντίζει, όπως τα παιδιά της, με υπομονή και της δείχνει έμπρακτα αγάπη θεωρώντας την ως ένα πρόσωπο που του αξίζει η καθημερινή στοργή και προσοχή. Εξάλλου, τα παλαιότερα χρόνια τα ηλικιωμένα άτομα λογίζονταν ως άξια σεβασμού και δεν έπρεπε να ζουν εκτός της οικογένειάς τους.

Ø  Ύφος – Μορφή

Το ύφος του αποσπάσματος είναι απλό, περιγραφικό και κατανοητό, εμπλουτισμένο με εικόνες της καθημερινής ζωής. Το κείμενο επικεντρώνεται στη μορφή της μητέρας και η συγγραφέας αναλύει το χαρακτήρα και το ρόλο της διεξοδικά, χωρίς να γίνεται κουραστική με λεπτομέρειες, ενώ παράλληλα τα υπόλοιπα πρόσωπα του κειμένου “ζωντανεύουν” χάρη στη σχέση τους με τη μητέρα.

Ø  Γλώσσα

Το κείμενο είναι γραμμένο στη δημοτική, διανθισμένο με λέξεις της καθομιλουμένης («σφύριξε», «ξυλοφορτώσει», «δαύτα» κ.α.). Η συγγραφέας χρησιμοποιεί αρκετές φορές μακροπερίοδο λόγο (= με μεγάλες προτάσεις) ενώ ρήματα, επίθετα και ουσιαστικά ζωντανεύουν το έργο και τους χαρακτήρες μεταφέροντας τον αναγνώστη στη συγκεκριμένη εποχή και στο συγκεκριμένο οικογενειακό περιβάλλον.

Ø   Σχήματα λόγου

 Προσωποποιήσεις / Μεταφορές:

 §1 «... η μια μέρα ... κάτω από τον ουρανό ...», §2 «... η γριά σφύριξε», §4 «η μάνα αναλογίστηκε ...», §8 «... βαρύς από τον ύπνο», §9 «... να ξοδέψουμε από ... μάτια ..», §10 «... ζούνε με βιβλία ...», §11 «.. .κακά αέρια που έρχονταν ...», «παραπονέθηκε ... πρωινά», §12 «... περιμένοντας κουβαριασμένα ...», «... τάιζε τη φωτιά …», «… ο ήλιος πρόβαλε ...», «το φως ξεχύθηκε ...», «... πήρε ... ανάσα...», §13 «...στενόχωρες ή πληκτικές...», «..τα φωτεινά της μάτια...», «...η γη αλλάζει...», «... τα παιδιά αλλάζουν …», «… βρίσκω απασχόληση φτιάχνοντας κι άλλα …», §14 «... της περίσσευε λίγος χρόνος ...», «... ένα παιδί που είχε χάσει...», «... περίσσευε χρόνος για σκέψη ...», «... να πιάνει παιδί ...», «... μια ζωή ... το κορμί ...», «... να νιώθει τον ήλιο ... πάνω της ...», «… χαιρόταν όλη τη ζωή ...», «... δυνάμωνε το πάθος ...», §15 «... γέρικο πράγμα ...», «... κρυφή στοργή ...», §16 «... να κάνει ... να σκληρύνει..», «... είχαν κηρύξει ... στα σπίτια τους», «... έφτασε .. .καλοκαίρι..», «... έπεσε βαριά διάρροια ...», «.. .η γριά ήταν του θανατά ...», «... αληθινή χαρά …», «... γαντζώθηκε στη ζωή ...», «... σκληρόπετση γριά..», «…το πως κρεμόταν στη ζωή...», «... μέχρι που να λιώσει ...», «... τα καλά μου … φορέματα ...», §17 «... όμορφο αστείο ...», «... δεν έλεγε να πεθάνει ...», §19 «... θα της λείψει...γέρικη ψυχή …», «... η ζωή ερχόταν κι έφευγε ... από την ώρα σου ...», §20 «.. .συνέχισε ήσυχη το δρόμο της».

Παρομοιώσεις:

§3 «Έτσι ήμουνα κι εγώ, σαν ήμουνα μικρή ...», §7 «... πονεμένα μάτια σαν και τούτα...», §12 «...όπως θα έκανε ένας μεγάλος ...», §16 «... μια γριά σαν εκείνη ...», «... η γριά φαινότανε σαν να ήτανε ..ξεμωραμένο».

Ασύνδετο σχήμα:

 §4 «...χωρίς να κάνουν θόρυβο .... να θυμώσει ...», §14 «Εκείνης της έφτανε ... αγριόχορτα ...».

Επαναλήψεις:

 §4 «… χωρίς να κάνουν θόρυβο, χωρίς να ξυπνήσουν ...», «... σιγά σιγά ...», §14 «... να ταΐζει την οικογένειά της, να ταΐζει τα ζώα ...», §15 «... ενοχλητική γριά και οι ενοχλητικοί γέροι ...», §16 «… έπεσε βαριά διάρροια ... τόσο βαριά ...»

Εικόνες (συμβολιστικές):

 §1 «Το πρωί η μάνα ... του κοριτσιού», §4 «Είχαν βγει συρτά από το κρεβάτι ...», «Τα δυο τους στέκονταν ... περιμένοντας ...», «γκρίζα πετσέτα ... κοριτσιού», §6 «Χασμουρήθηκε δυνατά ... κεφάλι του», §11 «Ξάφνου η γριά ... τα πρωινά», §14 «... καινούρια σάρκα ... μεγαλώνει ...», «... να ταΐζει ... πάνω της», §15 «Ύστερα ... δρόμο της», §18 «Τώρα, κοιτάζοντας πίσω ...».

Αντιθέσεις (Λεκτικές / Νοηματικές):

 §1 «Το πρωί ... ξύπνησε και σηκώθηκε... ενώ οι άλλοι κοιμόντουσαν...», §4 «... κεφάτος και καλός ... να θυμώσει ...», «... το αγόρι ανοιγόκλεινε τα μάτια του ...», §12 «Το αγόρι σηκώθηκε ... το κορίτσι έμεινε μόνο του ...», §13 «... τίποτα που να μην αλλάζει και όλα αλλάζουν ...», §15 «... γριά και μισότυφλη ... μπορούσε να διακρίνει ...», §16 «Η γριά όμως δεν πέθανε ... γαντζώθηκε στη ζωή ...», «Εκείνα λιώνουν, εγώ ζω», §19 «Η ζωή ερχόταν κι έφευγε ...».

Επιμέλεια

Κωνσταντίνα Δημητρίου

Φιλόλογος